haihoang_boy
08-06-2016, 12:15 PM
Người ta gọi nhiệt luyện để chỉ tác dụng nhiệt gây thay đổi vĩnh viễn cấu trúc và đặc tính. Người ta phân biệt các phương pháp nhiệt luyện như sau:
Nung
Nung là một phương pháp nhiệt luyện, gổm các giai đoạn nung nóng chậm, giữ cổ định nhiệt độ nung và làm nguội chậm.
Các phương pháp nung. Các phương pháp nung khác nhau ở nhiệt độ và thời gian nung (Hinh 1).
[Only registered and activated users can see links]
Qua nung giảm ứng suất tất cả dạng ứng suất do chảy dẻo trong chi tiết sẽ giảm đi. Các ứng suất trong (ứng suất nội thể) có thể do đúc, cán, rèn hay hàn phát sinh ra. Người ta nung các chi tiết ở 550°C đến 650°c trong 1 đến 2 giờ (Hình 1).
Nung tái kết tinh (ủ trung gian) được ứng dụng đưa cấu trúc bị biến thể do biến dạng nguội trở về cấu trúc chưa biến thể. Một cấu trúc hoàn toàn mới được hình thành qua tác động nung nhiều giờ ở nhiệt độ 550°c đến 650°c (Hình 2).
[Only registered and activated users can see links]
Khi nung mềm (ủ mềm), tùy theo hàm lượng carbon của thép, người ta nung nóng lên 680°c đến 750°c và giữcố định nhiệt độ trong nhiều giờ. Cũng có thể đạt tác dụng như thế bằng phương pháp nung thay đổi nhiệt độ, nghĩa là với nhiều lần thay đổi nhiệt độ vượt qua đường PSK (Hình 1). Qua nung mềm xêmentit sọc biến đổi thành xementit hạt (Hình 3).
[Only registered and activated users can see links]
Nhờ thế mà vật liệu dễ biến dạng và dễ cắt gọt.
Nung ủ thường hóa được ứng dụng khi cẩn phải loại bỏ cấu trúc không đồng đều hay có hạt to. Việc này đạt được với cách nung với thời gian ngắn ở nhiệt độ nằm gần trên đường GSK. Điều này đưa đến sự cấu tạo hạt hoàn toàn mới. Qua đó hình thành một cấu trúc hạt mịn và đổng đều (Hình 4). Quá trình này cũng được gọi là làm mịn lại (Hồi tinh thể).
[Only registered and activated users can see links]
Người ta hiểu nghĩa thuật ngữ ủ khuếch tán là một cách nung thời gian dài ở nhiệt độ 1050°c đến 1250°c. Mục đích là để cân bằng hàm lượng khác biệt trong chi tiết, phát sinh qua quá trình đúc (sự chia tách hay thiên tích).
Lỗi nung: Không giữ cố định nhiệt độ và thời gian nung sẽ không đưa đến sự thay đổi cấu trúc như mong muốn. Khi nung với thời gian quá dài và nhiệt độ vượt quá mức, vật liệu sẽ bị hư hại hay bị phá hủy.
Tôi (trui)
Phương pháp tôi bao gổm nhiều giai đoạn gia công (Hình 1).
[Only registered and activated users can see links]
Đầu tiên chi tiết được nung nóng lên nhiệt độ tôi và tiếp theo là giữ cổ định nhiệt độ này. Rối chi tiết được làm nguội đột ngột, tức là nhúng vào nước hay dẩu. Nhờ đó mà thép rất cứng, nhưng cũng giòn và dễ gãy. Vì thế chi tiết tiếp tục được ram, nghĩa là nung lên nhiệt độ ram, tiếp theo đó chi tiết được để giảm nhiệt trong không khí. Chất thép sẽ có độ cứng cẩn dùng.
Tôi là một phương pháp nhiệt luyện làm cho thép cứng và có độ bền chống hao mòn.
Trước tiên dụng cụ và cấu kiện chịu mài mòn được tôi (Hình 2).
Quá trình diễn tiến bên trong lúc tôi
Lúc nung nóng thép vượt qua nhiệt độ của đường GSK trong biểu đổ trạng thái Fe-C tinh thể biến đổi từ lập phương tâm khối của mạng ferit sang lập phương tâm mặt của mạng austenit (Hình trang 279). Chỗ trống (được giải phóng) ở tâm khối của tinh thể được một nguyên tử carbon có nguồn gốctừthành phẩn cấu trúcxêmentit (Fe3C) chiếm lấy. Sự biến đổi này có thể thấy được trong ảnh mài (ảnh chụp cấu trúc tế vi).
Làm nguội chậm: Khi làm nguội chậm thép austenit, sự biến đổi sẽ đảo ngược. Mạng tinh thể lập phương tâm khối sẽ xuất hiện trở lại (Hình 2, trang 279). Nguyên tử carbon rút đi (khuếch tán) ra khỏi tâm khối lập phương và kết nối với nguyên tử sắt thành xêmentit (Fe3C), tự tách rời dưới dạng sọc. Cấu trúc peclit hình thành giống như trước khi nung.
Làm nguội cấp tốc (Nhúng lầm nguội): Nếu thép austenit được làm nguội thật nhanh, mạng austenit lập phương tâm mặt sẽ lật chuyển đột ngột thành mạng ferit lập phương tâm khối khi nhiệt độ xuống thấp hơn đường GSK (Hình 3).
Nguyên tử carbon ở giữa khối không có thì giờ rút ra khỏi mạng, ở giữa mạng có cùng lúc một nguyên tử carbon và có thêm một nguyên tử sắt. Vì thế mạng tinh thể bị bóp méo rất mạnh. Một cấu trúc được dưới dạng những hình kim mịn, được gọi là mactensit. cấu trúc này rất cứng nhưng giòn.
Mactensit chỉ được hình thành khi chi tiết được làm nguội đủ nhanh (với một tốc độ làm nguội tối thiểu) và khi thép có đủ hàm lượng carbon.
Chỉ những ioại thép có trên 0,2 % carbon mới thích hợp cho nhiệt luyện tôi.
Nung
Nung là một phương pháp nhiệt luyện, gổm các giai đoạn nung nóng chậm, giữ cổ định nhiệt độ nung và làm nguội chậm.
Các phương pháp nung. Các phương pháp nung khác nhau ở nhiệt độ và thời gian nung (Hinh 1).
[Only registered and activated users can see links]
Qua nung giảm ứng suất tất cả dạng ứng suất do chảy dẻo trong chi tiết sẽ giảm đi. Các ứng suất trong (ứng suất nội thể) có thể do đúc, cán, rèn hay hàn phát sinh ra. Người ta nung các chi tiết ở 550°C đến 650°c trong 1 đến 2 giờ (Hình 1).
Nung tái kết tinh (ủ trung gian) được ứng dụng đưa cấu trúc bị biến thể do biến dạng nguội trở về cấu trúc chưa biến thể. Một cấu trúc hoàn toàn mới được hình thành qua tác động nung nhiều giờ ở nhiệt độ 550°c đến 650°c (Hình 2).
[Only registered and activated users can see links]
Khi nung mềm (ủ mềm), tùy theo hàm lượng carbon của thép, người ta nung nóng lên 680°c đến 750°c và giữcố định nhiệt độ trong nhiều giờ. Cũng có thể đạt tác dụng như thế bằng phương pháp nung thay đổi nhiệt độ, nghĩa là với nhiều lần thay đổi nhiệt độ vượt qua đường PSK (Hình 1). Qua nung mềm xêmentit sọc biến đổi thành xementit hạt (Hình 3).
[Only registered and activated users can see links]
Nhờ thế mà vật liệu dễ biến dạng và dễ cắt gọt.
Nung ủ thường hóa được ứng dụng khi cẩn phải loại bỏ cấu trúc không đồng đều hay có hạt to. Việc này đạt được với cách nung với thời gian ngắn ở nhiệt độ nằm gần trên đường GSK. Điều này đưa đến sự cấu tạo hạt hoàn toàn mới. Qua đó hình thành một cấu trúc hạt mịn và đổng đều (Hình 4). Quá trình này cũng được gọi là làm mịn lại (Hồi tinh thể).
[Only registered and activated users can see links]
Người ta hiểu nghĩa thuật ngữ ủ khuếch tán là một cách nung thời gian dài ở nhiệt độ 1050°c đến 1250°c. Mục đích là để cân bằng hàm lượng khác biệt trong chi tiết, phát sinh qua quá trình đúc (sự chia tách hay thiên tích).
Lỗi nung: Không giữ cố định nhiệt độ và thời gian nung sẽ không đưa đến sự thay đổi cấu trúc như mong muốn. Khi nung với thời gian quá dài và nhiệt độ vượt quá mức, vật liệu sẽ bị hư hại hay bị phá hủy.
Tôi (trui)
Phương pháp tôi bao gổm nhiều giai đoạn gia công (Hình 1).
[Only registered and activated users can see links]
Đầu tiên chi tiết được nung nóng lên nhiệt độ tôi và tiếp theo là giữ cổ định nhiệt độ này. Rối chi tiết được làm nguội đột ngột, tức là nhúng vào nước hay dẩu. Nhờ đó mà thép rất cứng, nhưng cũng giòn và dễ gãy. Vì thế chi tiết tiếp tục được ram, nghĩa là nung lên nhiệt độ ram, tiếp theo đó chi tiết được để giảm nhiệt trong không khí. Chất thép sẽ có độ cứng cẩn dùng.
Tôi là một phương pháp nhiệt luyện làm cho thép cứng và có độ bền chống hao mòn.
Trước tiên dụng cụ và cấu kiện chịu mài mòn được tôi (Hình 2).
Quá trình diễn tiến bên trong lúc tôi
Lúc nung nóng thép vượt qua nhiệt độ của đường GSK trong biểu đổ trạng thái Fe-C tinh thể biến đổi từ lập phương tâm khối của mạng ferit sang lập phương tâm mặt của mạng austenit (Hình trang 279). Chỗ trống (được giải phóng) ở tâm khối của tinh thể được một nguyên tử carbon có nguồn gốctừthành phẩn cấu trúcxêmentit (Fe3C) chiếm lấy. Sự biến đổi này có thể thấy được trong ảnh mài (ảnh chụp cấu trúc tế vi).
Làm nguội chậm: Khi làm nguội chậm thép austenit, sự biến đổi sẽ đảo ngược. Mạng tinh thể lập phương tâm khối sẽ xuất hiện trở lại (Hình 2, trang 279). Nguyên tử carbon rút đi (khuếch tán) ra khỏi tâm khối lập phương và kết nối với nguyên tử sắt thành xêmentit (Fe3C), tự tách rời dưới dạng sọc. Cấu trúc peclit hình thành giống như trước khi nung.
Làm nguội cấp tốc (Nhúng lầm nguội): Nếu thép austenit được làm nguội thật nhanh, mạng austenit lập phương tâm mặt sẽ lật chuyển đột ngột thành mạng ferit lập phương tâm khối khi nhiệt độ xuống thấp hơn đường GSK (Hình 3).
Nguyên tử carbon ở giữa khối không có thì giờ rút ra khỏi mạng, ở giữa mạng có cùng lúc một nguyên tử carbon và có thêm một nguyên tử sắt. Vì thế mạng tinh thể bị bóp méo rất mạnh. Một cấu trúc được dưới dạng những hình kim mịn, được gọi là mactensit. cấu trúc này rất cứng nhưng giòn.
Mactensit chỉ được hình thành khi chi tiết được làm nguội đủ nhanh (với một tốc độ làm nguội tối thiểu) và khi thép có đủ hàm lượng carbon.
Chỉ những ioại thép có trên 0,2 % carbon mới thích hợp cho nhiệt luyện tôi.